Μπορεί να υπάρχει διατροφικό πρόγραμμα με συγκεκριμένη γενετική «απόδειξη»; Μπορεί να ακολουθείς μια συγκεκριμένη διατροφή και να ενημερωθείς για τις διαφορές στον τρόπο που λειτουργούν συγκεκριμένα γονίδια, πριν και μετά την έναρξη της δίαιτας; Σας φαίνονται λίγο σαν επιστημονική φαντασία όλα αυτά; Και όμως, μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχει καταφέρει να βρει τροφές που τροποποιούν την έκφραση κρίσιμων γονιδίων.
«Για μία σειρά από τροφές, όπως τα τυριά του τυρογάλακτος, τα ψυχανθή, το ελαιόλαδο, τα σταφύλια, τον καφέ, το ρόδι, τα κεράσια και άλλα, γνωρίζουμε ποια ακριβώς γονίδια διεγείρουν, πότε και σε ποιες δόσεις», λέει στην «Κ» ο βιοχημικός Φώτης Τέκος. «Ολα περιστρέφονται γύρω από δύο-τρία βασικά και κρίσιμα γονίδια, όπως είναι το NRF2 και το mTOR, καθώς και περίπου 30 ακόμα, τα οποία έχουμε βρει πως έχουν σχέση με τη σύνθεση σημαντικών αντιοξειδωτικών στο σώμα (όπως είναι η γλουταθειόνη), την κυτταροπροστασία από βλαπτικούς παράγοντες και την αντιγήρανση», εξηγεί ο κ. Τέκος. «Η διατροφική παρέμβαση που κάνουμε είναι προσωπική και εντελώς εξατομικευμένη», προσθέτει. Το διατροφικό πρόγραμμα πρέπει να εφαρμόζεται τουλάχιστον επί 15 ημέρες, ενώ ως βέλτιστη διάρκεια θεωρείται ο ένας μήνας.
Η ερευνητική προσπάθεια ξεκίνησε το 2000 στο τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημήτρη Κουρέτα. Ενώ η ερευνητική ομάδα είχε ήδη δημοσιεύσει 190 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, προχώρησε πέρυσι σε μια δημοσίευση στο περιοδικό Current Opinion in Toxicology, όπου περιέγραψε για πρώτη φορά πώς από λίγες σταγόνες αίμα, πριν και μετά το πέρας μιας διατροφικής παρέμβασης, μπορεί να φανεί η διαφοροποίηση στην έκφραση συγκεκριμένων γονιδίων. «Με ειδικούς γενετικούς αλγορίθμους, αναλύοντας την έκφραση κρίσιμων γονιδίων στα κύτταρα ενός ατόμου, τα οποία καλλιεργούμε, μπορούμε να βρούμε τι έχει αλλάξει και πρακτικά σε τι ωφέλησε κάποιον μια διατροφική παρέμβαση», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Δ. Κουρέτας.
Η δημοσίευση αυτή κίνησε το ενδιαφέρον Γερμανών γιατρών, στελεχών μιας από τις γνωστές διαιτολογικές κλινικές στην Ευρώπη, της Buchinger, η οποία διαθέτει εγκαταστάσεις στη λίμνη Κοστάντζα στη Γερμανία και στην Μαρμπέλα της Ισπανίας. Η Buchinger δέχεται περίπου 6.500 άτομα τον χρόνο, τα οποία πραγματοποιούν ειδικές διατροφοθεραπείες 12-25 ημερών για αδυνάτισμα ή για αντιμετώπιση ειδικών παθήσεων. Οι Γερμανοί γιατροί αναζήτησαν την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, την οποία αρχικά κάλεσαν στη Γερμανία. Στη συνέχεια, επισκέφθηκαν το εργαστήριο στη Λάρισα και ξεκίνησε μια πολύ σημαντική συνεργασία.
«Ουσιαστικά, παρείχαμε μια πολύ εξειδικευμένη υπηρεσία. Οι πελάτες της κλινικής μπορούν να βλέπουν μέσα σε λίγες ημέρες πώς η διατροφοθεραπεία που κάνουν άλλαξε την έκφραση σε γονίδια που έχουν σχέση με την αντιγήρανση και την κυτταροπροστασία. Πρόκειται για μια υπηρεσία μοναδική σε παγκόσμια βάση», τονίζει ο κ. Κουρέτας. «Ετσι εξηγείται η συνεργασία της μεγαλύτερης διαιτολογικής κλινικής στην Ευρώπη με μια μικρή startup εταιρεία στην Ελλάδα, που ανοίγει φτερά», συμπληρώνει.
«Εδώ και δύο χρόνια, καταλήξαμε με τους συνεργάτες μου στην ανάγκη δημιουργίας μιας spin-off εταιρείας, για να ξεπεράσουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια. Απευθυνθήκαμε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και αποφασίσαμε από κοινού να δημιουργήσουμε ουσιαστικά την πρώτη τέτοιου τύπου εταιρεία στο Ιδρυμα, τη Foodoxys (www.foodoxys.com)».
Στη συνέχεια, βρήκαν σημαντική χρηματοδότηση, ύψους 250.000 ευρώ, από το επενδυτικό fund Unifund. Τις μετοχές της εταιρείας (στην οποία εργάζονται κιόλας) κατέχουν οι απόφοιτοι του τμήματος Βιοχημείας στη Λάρισα, Φώτης Τέκος, Νίκος Γκουτζουρέλας και Μαρία Κανάκη. «Η δημιουργία της εταιρείας άλλαξε τη ζωή μας και συνέβαλε να μείνουμε στη χώρα. Αλλιώς θα φεύγαμε έξω», λέει ο Φώτης Τέκος, που είναι διευθυντής της Foodoxys. «Δεν έχει σημασία αν είσαι στην Ελλάδα ή κάπου αλλού, αρκεί να έχεις σχέδιο, στρατηγική και όραμα. Αυτά χτίζονται σιγά σιγά, με πίστη και υπομονή. Είναι σημαντικό να εμπνευστούν οι φοιτητές για να μείνουν στη χώρα και να δημιουργήσουν», λέει ο κ. Κουρέτας, που είναι ιδρυτής της εταιρείας.
